KOMU ROGI? Przeczytaj i WYGRAJ NAGRODĘ od leśników!

Lato z ptakami odchodzi. Wiatr skręca liście w warkocze.

Dywanem pokrywa szlaki, szkarłaty wiesza na zboczach.

Zacytowany fragment znanej, turystycznej piosenki, autorstwa Jacka Rutkowskiego, znów zaczął być aktualny. Lato z ptakami odchodzi. Co prawda nadejście jesieni zwiastują odlatujące klucze dzikich gęsi, ale i odlot naszych poczciwych i zapracowanych bocianów, zwiastuje zmiany, zarówno w życiu człowieka, jak i w leśnych ekosystemach. Odlotem boćków zasmucone są zapewne rzesze dzieci i młodzieży, dla których jest to zwiastun końca wakacji. Dla innych stworzeń jesień to czas godów, rywalizacji o samicę i o prawo przekazania swoich genów.

Do najbardziej spektakularnych zwierzęcych godów, które możemy obserwować w naszych lasach należy jelenie rykowisko. Zaczyna się już w ostatnich dniach sierpnia, a pełnia okresu godowego przypada na wrzesień. Wieczorem, po leśnej głuszy, rozchodzą się doniosłe niskie tony jeleniego porykiwania. Doznania są tak wspaniałe, że można się zagubić w czasie, nasłuchując pięknych dźwięków. 

Dla jeleni jednak rykowisko, to nie tylko zmagania o tytuł „Voice of las”, ale również ciężkie walki o zdobycie prawa do zgrabnych łań. W tym celu samce – byki, wykorzystują swoje poroża, które budowane były od wiosny. No właśnie, poroża, a może rogi? Czym to się różni i jakie zwierzęta noszą na swych głowach poroża, a jakie rogi? Zagadnienie to spędza sen z oczu leśnikom i myśliwym, gdyż większa część społeczeństwa nie tylko nie odróżnia rogów od poroża, ale również samców i samic naszych jeleniowatych. Spróbujemy zatem nieco pomóc w rogatym temacie.

Poroże jest tworem tkanki łącznej, która po upływie okresu jego budowy (około 4 miesiące) twardnieje zmieniając się w tkankę kostną. Tworzone jest przez stale okryte skórą wyrostki, zwane możdżeniami. W warunkach europejskich poroża nakładają wyłącznie samce. Jest jednak jeden wyjątek - u reniferów, żyjących na północy naszej półkuli, poroże nakładają również samice. 

[ZT]4739[/ZT]

Zasadniczym zadaniem poroża jest demonstracja siły i pokazanie konkurentom, kto tu rządzi. Poroża używane są w walkach pomiędzy samcami, podczas okresów godowych. Walczące byki mogą zadać sobie poważne rany, doprowadzając nieraz do śmierci przeciwnika.

Po okresie rui, kiedy poroże przestaje być przydatne, następuje jego zrzucanie. Obumiera tkanka kostna łącząca poroże właściwe z głową zwierzęcia co powoduje jego odłamanie. W zależności od gatunku odbywa się to w różnym czasie jesienno-wiosennym. Jako pierwsze, wraz z nastaniem jesieni, swoje trofeum gubią sarny-kozły (rogacze), ponieważ one najwcześniej, bo już w lipcu-sierpniu odbywały swój okres rozrodczy. Kolejny jest łoś, który zaczyna wracać na nasze tereny. Swój okres godowy, zwany bukowiskiem, odbywa w sierpniu - swoje poroże, zwane rosochami albo łopatami, gubi w grudniu. 

Z nastaniem nowego roku, swoje poroża zaczynają gubić jelenie i niemalże natychmiast przystępują do budowania następnego. Peleton tej rywalizacji kończą daniele. Ich poroże nazywamy łopatami, a okres ich utraty przypada na marzec-kwiecień. Już pod koniec lutego, w las wyruszają „łowcy rogów”, w poszukiwaniu „zgubionych” skarbów. Zbieracze najczęściej mylnie nazywają swoje znaleziska rogami. Mamy nadzieję, że po lekturze tego tekstu będą to robić właściwie.

Jeden z mitów o porożu mówi, że ilość odrostków świadczy o wieku samca, gdyż corocznie odrasta jeden odrostek więcej. Nie jest to prawdą. Forma i wielkość poroża uzależniona jest od jakości genetycznej samca, jego diety, miejsca występowania, zdrowotności i wieku, jednak na starość poroże staje się coraz mniej okazałe (uwstecznia się).

Rogi, to twardy wytwór skóry właściwej. Zbudowane są z keratyny, czyli tej samej substancji, która wchodzi w skład naszych włosów, czy paznokci. Rosną przez całe życie i nie są zrzucane jak poroże ( z wyjątkiem egzotycznego widłoroga). Zazwyczaj są puste w środku i lekkie ( u nosorożca pełne i ciężkie). U zwierząt żyjących w Polsce bywają okazałe, jak u starych capów (samce kozy), ale i mniej efektowne, jak u krów. U dziko żyjących zwierząt służą również do walk o przewodnictwo w stadzie i możliwość kopulacji w sezonie godowym

FOT. KRZYSZTOF SOKAL

ZAGADKA!

Mamy do rozdania kolejne gadżety sponsorowane przez Lasy Państwowe, tym razem to prezenty od Nadleśnictwa Dretyń. Aby je zdobyć należy odpowiedzieć na poniższe pytanie:

Proszę wymienić trzy gatunki zwierząt, żyjących w polskich lasach, które na swej głowie noszą ROGI.

Pierwsze 3 osoby, które dodzwonią się do Nadleśnictwa Dretyń w środę od godz. 9:00 i udzielą poprawnej odpowiedzi, zostaną nagrodzone gadżetami ufundowanymi przez Nadleśnictwo Dretyń! tel. 59 858 16 55

Zapraszamy!

[ALERT]1566934021736[/ALERT]